Dodano: 18 stycznia 2024
Wojciech Wyganowski
Wojciech Wyganowski pochodził ze starego wielkopolskiego rodu Wyganowskich herbu Łodzia z Wyganowa.
Urodził się 3 sierpnia 1905 roku w Chrośnie koło Kutna. Ukończył Wydział Prawno-Ekonomiczny na Uniwersytecie Poznańskim oraz Wydział Humanistyczny (historia) na Uniwersytetu Warszawskiego. Z zawodu nauczyciel szkół średnich. Debiutował w 1958 roku na falach Polskiego Radia jako prozaik.
Wojciech Wyganowski nie miał potomków. W dość późnym wieku ożenił się z wdową Zofią Zaleską z Borkowskich (1912 – 1998).
W twórczości Wojciecha Wyganowskiego Kalisz to jedynie epizod. Narrator wspomina pogrążony „w nudzie i upale” plac 11 Listopada (ob. Rynek Główny), z Kalisza do Warszawy przyjeżdża niewymieniony z nazwiska siostrzeniec pani Muszalskiej (opowiadanie „Ocean Indyjski”). Kronikarski zapis nie jest jednak celem pisarza. Wspomnienia, zapamiętane z przeszłości obrazy, budynki i ludzie służą mu do tworzenia nowej rzeczywistości, w której codzienność przechodzi w senny majak.
Bohaterowie książek Wyganowskiego wydają się uwikłani w jakieś niezrozumiałe wydarzenia o sensacyjnym posmaku.
Niekończące się szare ulice, rzędy domów z początku XX w. – to tło, bez którego pisarstwo Wojciecha byłoby niepełne.
Łącznie ukazało się siedem tytułów autorstwa Wojciecha Wyganowskiego.
Ostatni jego utwór „Prześwity” ma charakter w znaczącej mierze autobiograficzny, ale i pozostałe pełne są opisów miejsc, które znał i zapewne drobnych epizodów zapamiętanych z życia codziennego. W opowiadaniach przewija się często i Warszawa i Podkowa Leśna, gdzie przez wiele lat mieszkał i wreszcie kolejka EKD, którą pomiędzy Podkową i Warszawą podróżował.
Od wczesnych lat był towarzysko związany z szeroko pojętym środowiskiem literackim. Bywał też gościem w Stawisku.
Wśród pamiątek po zaprzyjaźnionych z pisarzem kaliszanach Józefie i Janinie Nowakowskich przez wiele lat przechowywano korespondencję.
We wspomnieniach Janiny pisarz jawi się jako człowiek odizolowany od świata codziennego. Niespokojny umysł roztaczał plany wspólnego wyjazdu do Afryki i założenia tam plantacji. Z okresu kaliskiego znana jest też przyjaźń z pisarzem – Stefanem Otwinowskim (1910-1976).
W 1979 roku ukazała się zbiorowa praca o Otwinowskim „Sceptyk pełen wiary” autorstwa m.in. Andrzejewskiego, Lipińskiego, Brezy, Iwaszkiewicza zawierająca rozdział „Prawie pół wieku przyjaźni” napisany przez Wojciecha Wyganowskiego.
Zmarł 25 września 1990 r. w Warszawie. Spoczął na warszawskich Starych Powązkach.
Źródło:
Lesław Bartelski M.: Polscy pisarze współcześni, 1939–1991: Leksykon. Wydawn. Nauk. PWN. ISBN 83-01-11593-9
http://zmigrodzki.pl/profesor/wyganowski/
Wojciech Wyganowski
(1905–1990)
Gdziekolwiek spojrzeć, widać (…)
żelazne pręty po urwanych balkonach,
nonsens i przypadkowość historii.
(Umarłe krajobrazy, 1974)
Miasto jest pogrążone w nudzie i upale,
spóźniają się zegary, nic się nie chce zdarzyć.
Kamienice-fantomy, martwe krajobrazy
po linię horyzontu. Rozmyte detale
komplikują opowieść. W prostokątach okien:
cisza, kurz, migot słońca na czyimś portrecie.
Codzienną monotonię może złamać defekt,
przeczucie katastrofy, pomieszanie pojęć
albo twoja obsesja, że leniwy spokój
na przełomie stuleci wkrótce się rozsypie,
i jeśli coś zostanie – to pamięć przedmiotów.
W meblach, lustrach, zasłonach – choć to wbrew logice –
spisuje się historia. To jedyny sposób,
zapamiętać przedmioty, nasze w nich odbicie.
2022-08-05
