Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Kaliszu - Biblioteka w teatrze

Jak co roku z radością współtworzyliśmy kaliskie święto teatralne. Tym razem jako imprezę towarzyszącą zaproponowaliśmy spotkanie z teatrolożką, Marylą Zielińską, autorką najlepszej teatralnej książki roku 2023 – „To. Biografia Jerzego Grzegorzewskiego”.

Spotkanie, które odbyło się w teatralnej Malarni, było oczywiście okazją do zaprezentowania wyjątkowości wydawnictwa poświęconego jednemu z najwybitniejszych kreatorów polskiego teatru – scenografowi, reżyserowi i dyrektorowi najważniejszych scen teatralnych. Warto jednak podkreślić, że dwutomowe dzieło Zielińskiej jest nie tylko kompendium wiedzy na temat życia i twórczości Grzegorzewskiego, ale także przewodnikiem po świecie artystycznych uczelni Łodzi i Warszawy oraz pełną ciekawostek podróżą w głąb teatralnego środowiska wielu innych miast, m.in. Krakowa.

W dedykacji wpisanej do książki z naszego księgozbioru autorka podziękowała za zaproszenie do miasta „bliskiego bohaterowi książki”. Otóż Jerzy Grzegorzewski lubił Kalisz nie tylko ze względu na prezentację i sukcesy jego przedstawień na naszym Festiwalu. Trzeba przypomnieć choćby, że otrzymał kilka nagród I stopnia - w roku 1969 za inscenizację „Wesela”, w 1970 za opracowanie tekstu, inscenizację, reżyserię i scenografię „Irydiona”, a w 1971 za reżyserię „Czajki”. W roku 1980 doceniono Jerzego Grzegorzewskiego za poszukiwanie nowego kształtu inscenizacyjnego teatru w „Dziesięciu portretach z czajką w tle”. Nagrody odebrały również aktorki grające w tym spektaklu – Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Anna Polony i Anna Dymna. Kiedy jednak czytamy biografię pióra Zielińskiej, to na jej kartach odnajdujemy mnóstwo znajomych związanych z Kaliszem. O czasie, kiedy Grzegorzewski studiował w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi, opowiadają między innymi jego koledzy Andrzej Jocz i Andrzej Nawrot, artyści i wykładowcy przez wiele lat związani z kaliskim Wydziałem Pedagogiczno-Artystycznym UAM. W Warszawie, już we wspomnieniach dotyczących Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, pojawiają się związani później z kaliskim teatrem Roman Kordziński czy Maciej Prus, a przede wszystkim Izabella Cywińska. Bardzo ważną „kaliską przyjaźnią”, choć zrodzoną w Łodzi, jest Elwira Fibiger, którą poznał w łódzkim ośrodku telewizyjnym. Grzegorzewski odwiedził Kalisz i dom Fibigerów przy ulicy Chopina. Był zafascynowany historią rodziny oraz Fabryką Fortepianów i Pianin. Uwielbiał z panią Elwirą rozmawiać o fortepianach i często umieszczał je w scenografii swych spektakli.

Wydane przez Teatr Narodowy „To. Biografia Jerzego Grzegorzewskiego”, zostało napisane z wielką o dbałością o szczegół oraz czasowym i przestrzennym rozmachem, ale świetnie się czyta, bo Maryla Zielińska, która związana była również z mediami, ma duże wyczucie językowe. Wie, jak pisać ciekawie i jak dynamizować formę. Nie przyjmuje roli wszystkowiedzącej historyczki, lecz umiejętnie oddaje głos wielu osobom, które znały Jerzego Grzegorzewskiego, a jednocześnie powolutku nakłada kolejne warstwy, tworząc wielowymiarowy portret wybitnego artysty.

zdj. Klaudia Sobczak i Marcin Galant