Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Kaliszu

KTO SIĘ URODZIŁ POLAKIEM, TEN MUSI BYĆ PATRIOTĄ. Aleksandra Piłsudska (1882-1963)

Filia nr 6, ul. Wrocławska 189A

termin: od 3 marca 2023

Wystawa prezentowana w Filii nr 6 Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Asnyka w Kaliszu ukazuje życie i działalność Aleksandry Szczerbińskiej, drugiej żony Marszałka Józefa Piłsudskiego. 2023 Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił Rokiem Aleksandry Piłsudskiej w uznaniu jej wybitnej działalności niepodległościowej i społecznej.

Tytuł ekspozycji został zaczerpnięty ze wspomnień Bohaterki wystawy: „babka moja powtarzała te słowa tak często, że utkwiły głęboko w mojej dziecięcej pamięci zanim jeszcze zrozumiałam ich znaczenie”. Prezentowane na wystawie plansze pokazują ważne etapy i tematy z jej życia, na które składają się: okres dzieciństwa i młodości, udział w organizacji bojowej oraz akcja pod Bezdanami. Ukazują sylwetkę więźniarki, matki, żony i społecznicy, a także ostatni etap jej życia na emigracji. Kompozycję złożoną z fotografii i dokumentów wzbogacają cytaty z publikacji książkowej „Wspomnienia. Aleksandra Piłsudska”, a dopełnieniem całości są wydawnictwa znajdujące się w zbiorach filii w Szczypiornie. Wystawę przygotowały Maria Kubacka-Gorwecka i Izabela Fietkiewicz-Paszek.

Aleksandra Piłsudska w powszechnej pamięci funkcjonuje jako wierna towarzyszka życia Józefa Piłsudskiego, jednak jej udział w walce o odzyskanie niepodległości jest większy niż mogłoby się wydawać. Warto wspomnieć, że za bohaterską odwagę, którą wykazała się jako działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej w legendarnej akcji pod Bezdanami, a potem jako aktywna członkini oddziału wywiadowczo-kurierskiego I Brygady Legionów Polskich została odznaczona m.in. Krzyżem Walecznych i Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari „za męstwo i hart ducha wykazane w pracy niepodległościowej”.

Nigdy nie akceptowała tradycyjnie przypisanej kobiecie wyłącznej roli żony i matki, nie godziła się z przekonaniem, że pozycję kobiety determinuje kuchnia i kościół. Dzięki jej namowom Józef Piłsudski, mimo iż do pomysłu kobiet żołnierek podchodził bardzo sceptycznie, w 1912 roku utworzył pierwszą w historii Polski (a prawdopodobnie także świata) kobiecą służbę w wojsku. Natomiast w 1918 roku jej ukochany Ziuk podpisał dekret przyznający kobietom czynne i bierne prawo wyborcze.

Ważnym akcentem eksponowanym na wystawie jest pobyt Aleksandry Piłsudskiej w obozie jenieckim w Szczypiornie. Aresztowana w listopadzie 1915 roku trafiła do więzienia na Pawiaku, skąd przeniesiono ją do obozu w Szczypiornie, w którym przebywała do lutego 1916 roku. Swoją obecnością uświetniała wiele uroczystości. Towarzyszyła mężowi na dorocznych Zjazdach Legionistów. W sierpniu 1927 roku, w dziesiątą rocznicę internowania legionistów w Szczypiornie, Aleksandra Piłsudska w imieniu Józefa Piłsudskiego dokonała uroczystego odsłonięcia pomnika upamiętniającego niezłomną postawę legionistów, których internowano do obozu za odmowę złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Wilhelmowi II.

Zachęcamy do poznania wyjątkowej kobiety, która przeciwstawiała się powszechnym stereotypom. Zapraszamy do Filii nr 6 z Izbą Pamięci Szczypiorna Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Asnyka w Kaliszu, w godzinach funkcjonowania placówki oraz w piątek, 31 marca o godzinie 11.00 na „Wspomnienie o Aleksandrze Piłsudskiej” z okazji 60. rocznicy jej śmierci.

tekst: Maria Kubacka-Gorwecka